Vitamine B12

Vitamine B12 (deficiëntie)

Vitamine B12 deficiëntie of vitamine B12 tekort is een veelvoorkomend probleem in Suriname. Hoe ontstaat vitamine B12 deficiëntie? Alvorens te beschrijven wat vitaminedeficiëntie is zal ik eerst uitleg geven over vitamine B12, de functie en welke voedingsmiddelen rijk zijn aan vitamine B12.

Vitamine B12 wordt ook wel cobalamine genoemd en is een wateroplosbare vitamine die vrij stabiel is bij verhitting zoals tijdens het koken van melk. Vitamine B12 werkt samen met vitamine B11 (foliumzuur). Het lichaam kan vitamine B12 niet opnemen zonder de stof ‘intrinsic factor (IF)’. Dit is een soort eiwit dat wordt afgescheiden door het maagslijmvlies in de maagwand. Het eiwit bindt zich aan vitamine B12 waardoor het vervolgens opgenomen kan worden via het laatste stukje van de dunne darm. In de lever en in de nieren is er een lichaamsvoorraad. Die in principe voldoende is voor een aantal jaren.

Functie van Vitamine B12

Vitamine B12 is nodig voor de vorming van bloedcellen en voor de vorming van de zenuwen. Bij zuigelingen is vitamine B12 heel belangrijk voor de groei. Maar ook voor snel delende weefsels zoals bloedvormende organen (beenmerg, epitheelweefsel (huidweefsel) van het maagdarmkanaal en zenuwweefsel) speelt Vitamine B12 een belangrijke rol.

Vitamine B12 komt uitsluitend voor in dierlijke producten zoals lever, vlees, vis, schaal- en schelpdieren, eieren, melk en kaas.

Zie onder een tabel met vitamine B12-rijke voedingsmiddelen

Onderstaande tabel laat aanbevolen hoeveelheden zien per leeftijdsgroepen

*zwangere en borstvoedende in de leeftijd vanaf 18 jaar hebben een ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) respectievelijk 3,2 µg en 3,8 µg vitamine B12. (1 µg =0,001 mg)

De dagelijkse behoefte van vitamine B12 voor volwassenen mannen en vrouwen is 2,8 µg. Bij behandeling van vitamine B12-deficiëntie wordt vaak een hogere hoeveelheid van 1mg(1000 µg ) gegeven. Dit is nodig omdat hiermee de actieve absorptie () niet nodig is en de passieve absorptie () minder wordt opgenomen. Bijvoorbeeld van 1 mg vitamine B12 wordt maar 1% opgenomen. Dat is ongeveer 10 µg. Het overschot wordt met de urine uitgescheiden. De vraag waarom dan zoveel als het overschot toch wordt uitgescheiden. Bijvoorbeeld bij bepaalde aandoening of ziekte is het nodig om het tekort snel weer aan te vullen. Via de huisarts of specialist kunnen de labwaarden worden aangevraagd en op basis van de resultaten kan dan worden bepaald hoeveel en hoelang de patiënt extra toediening via injecties of oraal (tabletvorm) moet krijgen. Bijvoorbeeld 10 injecties tussenperiode van 3 dagen en daarna 1 mg om de 2 maanden.

Gezondheidseffecten van vitamine B12

In een gezonde situatie wordt via de urine een overschot aan vitamine B12 uitgescheiden. Bij een te kort aan vitamine B12, ook wel Vitamine B12 deficiëntie genoemd. Bij vitamine B12 deficiëntie is een adequate inname via de voeding niet mogelijk en kunnen gezondheidsproblemen ontstaan.

De oorzaken van een vitamine B12 deficiëntie

Bij ouderen van wege slechte voedsel intake, met name van dierlijke aard zoals weinig vlees, vis, gevogelte of melk en melkproducten. Dit komt regelmatig voor in de praktijk, waarbij vaak (met name bij ouderen) wordt aangegeven dat men geen vlees meer lust. Uit onderzoek blijkt dat wanneer iemand minimaal 1 x week geen vlees, vis of gevogelte meer eet, de kans op vitamine B12 deficiëntie op langere termijn groot is.
Een andere mogelijke oorzaak bij ouderen is het gebruik van maagzuurremmers, en bij maagontsteking welke mogelijk veroorzaakt wordt door de bacterie Helicobacter Pylori. Door de ontsteking van de maag wordt de opname van Vitamine B12 uit de voeding verstoord.
Overige mogelijke oorzaken zijn langdurig gebruik van metformine bij diabetes patiënten en Colchicine bij jicht patiënten. Colchicine en metformine kunnen de opname van vitamine B12 verminderen waardoor op langere termijn een te kort kan ontstaan. Een aanvullende behandeling met vitamine B12 injecties of oraal (tabletvorm) kunnen de lichaamsvoorraad op peil houden.

Risicogroepen vitamine B12 deficiëntie

Veganisten/vegetariërs/macrobioten
Bij deze groepen ontstaat een tekort aan vitamine B12 omdat bepaalde macrovoedingsstoffen worden weggelaten uit de voeding. Een voeding op langere termijn (maanden/jaren) zonder vlees, vis en gevogelte kan leiden tot vitamine B12 deficiëntie.
Vegetariërs eten vaak geen vlees, vis, en gevogelte, maar wel melkproducten en eieren. Deze vegetariërs worden ook wel lacto-ovo-vegetariërs genoemd (lacto betekent melk en ovo betekent ei).
Veganisten eten niets dat van dierlijke afkomst is. Zij laten niet alleen dierlijke voeding weg uit hun leefstijl maar ook kleding en schoeisel die van dieren afkomstig is. Bij deze groep is de kans op vitamine B12 tekort het grootst.
Macrobioten leven volgens het Yin-Yang-principe en eten geen vlees, vis, zuivel en eieren omdat deze voedingsmiddelen yin zijn en bij dit principe niet of nauwelijks worden gebruikt.
Bij alle bovengenoemde principe/gewoontes wordt een behandeling met suppletie geadviseerd om toch de voedingsstoffen voorraad op peil te houden.

Deficiëntie verschijnselen

De verschijnselen die optreden bij een te kort aan vitamine B12 zijn vaak vermoeidheid, en klachten zoals een raar gevoel in de voeten (alsof je op watten loopt), concentratieproblemen (zoals regelmatig woorden kwijt zijn), duizeligheid en stemmingsstoornissen (gevoel van depressies).
Hematologische verschijnselen kunnen ook optreden zoals pernicieuze anemie. Dit is een ernstige vorm van bloedarmoede.

Ook huid en haar problemen kunnen optreden. Bij mensen met en donkere huid kunnen verkleuringen optreden. Dit wordt vitiligo genoemd. Bij haarproblemen wordt ook verkleuring waargenomen. Neurologische deficiëntieverschijnselen die kunnen optreden zijn tintelingen, trillende handen, duizeligheid, hoofdpijn en uitvalsverschijnselen.
Bij alle bovengenoemde problemen wordt een behandeling met vitamine B12 supplementen of injecties toegepast. Na een behandeling van vitamine B12 wordt meestal verbetering van de aandoeningen gezien.

Overige vitamine B12 deficiëntie verschijnselen

Ontstoken tong (glossitis). De klachten kunnen zijn een pijnlijke, gezwollen en gevoelige tong. Er kunnen zich barstjes vertonen op de tong of de tong kan glad en rood worden. De behandeling hiervoor is suppletie van Vitamine B12. 

Conclusie

Het is ten alle tijden van groot belang om voldoende voedingstoffen binnen te krijgen. In principe halen wij deze voedingsstoffen uit de voeding, maar door verschillende factoren zoals bepaalde principes/gewoontes, leefstijl of door bepaalde ziekten of aandoeningen kunnen tekorten ontstaan. Het is daarom belangrijk om na te gaan of uw voedingstoestand optimaal is. Dit kunt u doen door na verwijzing van de huisarts of specialist een afspraak te maken met een diëtist die u gericht advies kan geven en begeleiden om de klachten te verhelpen.

Geschreven door: Trutchka Bouterse, Diëtist